Boson opublikował dziś ciekawy tekst traktujący między innymi o pierwszych milionach – licząc współczesną walutą – Woltera, co skłoniło mnie do napisania komentarza. Jak to czasem bywa, komentarz rozrósł się za bardzo i zmeandrował poza temat, więc umieszczam go jako osobną, krótką notkę. Jestem przy tym świadomy, że komentarze zaczynające się od "a u nas za granicą to..." skutkują często przewrotem oczu u czytelników, bo mi też się takie przewroty zdarzają. Przestrzegam niniejszym o ryzyku zwichnięcia gałek ocznych.

Otóż Wolter zdobył pierwsze miliony przy użyciu dość prostych narzędzi matematycznych, wykorzystując wadliwą (podobno przez przypadek) specyfikę działania francuskiej loterii państwowej. Tłumacząc sprawę szczegółowo, Boson podaje przykłady innych loterii państwowych z epoki, w tym angielską Million Lottery.

Kontynuacja tej angielskiej loterii nazywa się dziś Premium Bonds i jest podobno najpopularniejszym instrumentem oszczędnościowym w Wielkiej Brytanii. Jak wskazuje słowo "bond", są to swego rodzaju obligacje, które uprawniają do udziału w comiesięcznej loterii. Wygrane nie są zbyt wysokie (do miliona funtów), ale za to są zwolnione z podatku. Można tu zaznaczyć, że – jak głosi prawo wielkich liczb – im więcej trzymamy obligacji, tym nasze zyski będą (średnio) bliższe faktycznej wartości oczekiwanej całej operacji, wynoszącej obecnie około £4.40 rocznie na każde £100 posiadanych obligacji. Większość przeciętnych zjadaczy chleba, posiadających niewiele Premium Bonds, nie wygra niczego, albo niewielkie sumy. Nieliczni wygrają sporo i to takie ekscytujące sukcesy stanowią o popularności loterii. Typowy uczestnik marzy wszak o wielkiej wygranej. Jednak dla uczestników bogatszych, posiadających dziesiątki tysięcy losów (limit wynosi obecnie £50.000, a każdy los kosztuje funta), jest to po prostu zwolniona z podatku, bezpieczna lokata, oprocentowana (uśredniając) na 4.4% rocznie. Fakt, że wygrane są względnie liczne i skromne, jest dla tych bogatszych uczestników atutem, bo matematycznie łatwiej wtedy o wspomniane uśrednienie.

Brytyjski system oferuje oczywiście lepsze alternatywy. Tak zwane konta ISA (Individual Savings Accounts) również są zwolnione z podatków i oszczędzając lub inwestując przez takie konta, można bezpiecznie zarobić więcej niż skromne 4.4%. Wpłacić na nie można do £20.000 rocznie, a kanclerz skarbu Jeremy Hunt zapowiedział ostatnio nowy rodzaj kont ISA z dodatkowym limitem £5.000 (choć z istotnym ograniczeniem, że inwestować będzie można tylko w brytyjskie firmy...).

Typowa reguła podawana czasem przez ekspertów od finansów osobistych głosi, że powinno się oszczędzać lub inwestować co najmniej 20% dochodu netto. Przy tym obeznany w prostej arytmetyce mieszkaniec Wysp powinien pierwsze dwadzieścia tysięcy funtów ze swoich dwudziestu procent umieścić w kontach ISA, a dopiero potem kupować Premium Bonds. To oznacza, że Premium Bonds są dla osób, które zarabiają ponad £100.000 rocznie netto, czyli (nie licząc innych trików od obchodzenia podatku dochodowego) jakieś £170.000 brutto. Wypada tu dodać, że mediana dochodu brutto na Wyspach wynosi poniżej £30.000 rocznie. Wspomniane £170.000+ to bodaj górne 2% mieszkańców kraju. Reszta korzystającej z loterii populacji robi więc w tym całym mechanizmie może nie za paliwo, ale za koło zamachowe, stabilizujące system i umożliwiające uśrednienie uprzywilejowanego podatkowo oprocentowania.

Zaznaczam, że piszę to wszystko jako kompletny finansowy laik. Przymuszony ciężką sytuacją, to znaczy okresowymi nadmiarami pieniędzy na koncie, musiałem po prostu zapoznać się z opcjami ich lokowania. Zaowocowało to powyższymi, dość luźnymi refleksjami. Przy tym moje doświadczenia z polskimi odpowiednikami takich mechanizmów są żadne, więc ciężko mi porównywać – wyjechałem tu na studia i większość dorosłego życia pracuję w UK. Jednak z rozmów z polskimi znajomymi wynika, że polski system nie oferuje tylu "uprzywilejowanych podatkowo" opcji co brytyjski. Ba, nawet Amerykanie, z którymi miałem okazję rozmawiać, byli zaskoczeni. Podobno w ich odpowiedniku kont ISA można ochronić przed podatkiem jedynie jakieś (podaję z pamięci) $8.000 rocznie. To znaczy, że Brytyjczykom, zarabiającym przeciętnie może połowę tego, co Amerykanie, schronić przed podatkiem wolno trzy razy więcej pieniędzy. Oczywiście pod warunkiem, że znają podstawy arytmetyki.

	tomasz-kurowski
	16 marca 2024 17:08